Plantafstanden en overhangende takken

Om bomen en hagen te planten in je tuin heb je geen omgevingsvergunning nodig. Toch dien je hierbij rekening te houden met een aantal wettelijke bepalingen. Sinds 2021 zijn er een aantal veranderingen in de wetgeving. Wanneer is het Veldwetboek of het Burgerlijk Wetboek van toepassing? We zetten het even op een rijtje. 

Vanaf 1 september 2021 trad een volledig vernieuwd goederenrecht (Burgerlijk Wetboek 'Deel 3: Goederen') in werking. Hierin is een deel gewijd aan ‘Burenrelaties’. De artikelen 3.133 en 3.134 gaan over de afstand tot perceelsgrens bij het planten van bomen en het recht om doorschietende wortels en takken te mogen snoeien. 

Afstanden van beplantingen

Sinds 1 september 2021 zijn sommige bepalingen uit het Veldwetboek over plantafstanden niet langer van toepassing. Voor bomen, struiken en hagen die na die datum zijn geplant, gelden de regels uit het Burgerlijk Wetboek (artikel 3.133). Beplanting die voor 1 september 2021 is aangeplant, volgen de regels uit het veldwetboek.  

Is de beplanting aangeplant na 1 september 2021 (Burgerlijk Wetboek)?

Sinds 2021 werd het Burgerlijk Wetboek aangevuld met te respecteren plantafstanden bij bomen, struiken en hagen (Art. 3.133).  Voor alle planten (bomen, struiken en hagen) die geplant zijn of worden sinds 1 september 2021, geldt er slechts één criterium om de afstand tot de perceelgrens te bepalen: de hoogte van de plant. De wetgever stapt dus af van de oorspronkelijke definities van hoog- en laagstammigen.  

•  Wanneer een plant minstens 2 meter hoog is, bedraagt de na te leven afstand 2 meter van de perceelgrens, te rekenen vanaf het midden van de voet van de plant.  
• Voor alle andere bomen, struiken en hagen bedraagt de afstand 0,5 meter van de perceelgrens.  

In Art. 3.133 lezen we:  

 Alle beplantingen moeten minimaal op de hierna bepaalde afstanden van de perceelsgrens staan, tenzij:  

• partijen hierover een contract hebben gesloten  
• de beplantingen al meer dan dertig jaar op dezelfde plaats staan  
• ze tot de openbare wegen, wateren en hun aanhorigheden behoren.  

De in het eerste lid bedoelde afstand bedraagt voor bomen die minstens twee meter hoog zijn, twee meter te rekenen vanaf het midden van de voet van de boom en voor de andere bomen, struiken en hagen een halve meter.  
De nabuur kan de snoeiing of rooiing eisen van de beplantingen die op een kortere afstand zijn aangebracht, tenzij de rechter van oordeel is dat zulks rechtsmisbruik uitmaakt. De rechter houdt bij dat oordeel rekening met alle omstandigheden van het geval, met inbegrip van het algemeen belang.  
De nabuur kan zich evenwel niet verzetten tegen de aanwezigheid van beplantingen die niet hoger reiken dan de afsluiting tussen de percelen. Gaat het in dat geval om een niet-gemene afsluiting, dan heeft de eigenaar het recht deze als steun voor zijn beplantingen te gebruiken.  

Is de beplanting aangeplant voor 1 september 2021 (Veldwetboek)?

De wetgeving in het Veldwetboek is voornamelijk gefocust op hoog- en laagstammigen.

In Art. 35 van het Veldwetboek stonden volgende plantafstanden:  

• hoogstammige bomen op 2 meter van de perceelsgrens.  
• hagen en andere bomen op ten minste 0,5 meter van de perceelsgrens.  

Het Veldwetboek voorziet een aantal uitzonderingen. Bijgevolg zijn de hierboven vermelde plantafstanden niet van toepassing:  

• op bomen op het openbaar domein van de overheid, bv straatbomen. Dit gaat dus niet over bomen in het privaat domein van de overheid, bv. de niet toegankelijke domeinen.  
• bij verkrijgende verjaring. Als de bomen er al langer dan 30 jaar onverstoord staan dan kunnen ze blijven staan ongeacht de afstand (burgerlijk recht: erfdienstbaarheid zichtbaar en voortdurend).  
• bij het geval 'bestemming van de huisvader'. Dit is wanneer een eigenaar zijn domein splitst ontstaat de erfdienstbaarheid van plantrecht om beplantingen te hebben op kortere afstand (was latent aanwezig)  
• als er een overeenkomst is opgemaakt tussen twee eigenaren.  

Overhangende takken en wortels

Zijn de bomen aangeplant na 1 september 2021 (Burgerlijk Wetboek)?

Volgens het vernieuwde Burgerlijk Wetboek, Boek 3 (sinds 1 september 2021 van kracht – dus van toepassing voor bomen aangeplant na 1 september 2021), hebben buren het recht om overhangende takken of doorgroeiende wortels die overlast veroorzaken, te laten verwijderen.

Artikel 3.134 van dit wetboek stelt dat de eigenaar van het aangrenzende perceel de eigenaar van de bomen per aangetekende brief kan verzoeken om binnen zestig dagen de overhangende takken of doorgroeiende wortels te verwijderen. Indien de eigenaar hier niet op reageert, mag de buur zelf de overhangende takken of wortels (laten) verwijderen en zich toe-eigenen, op kosten van de eigenaar van de bomen. Opgelet, de snoeier is verantwoordelijk voor de mogelijke schade die aan de plant toegebracht werd.

In Art. 3.134 lezen we:  
Indien een eigenaar van beplantingen waarvan de takken of wortels doorschieten over de perceelsgrens, nalaat de doorschietende takken of wortels te verwijderen binnen zestig dagen na een ingebrekestelling per aangetekende zending van de nabuur, kan deze laatste eigenmachtig, op kosten van de eigenaar van de beplantingen, deze takken of wortels wegsnijden en zich toe-eigenen.

Als de nabuur het doorschietende zelf wegsnijdt, draagt hij zelf het risico voor de schade die hij aan de beplantingen toebrengt. Hij kan eveneens eisen dat de eigenaar dit wegsnijdt, tenzij de rechter van oordeel is dat zulks rechtsmisbruik uitmaakt. De rechter houdt bij dat oordeel rekening met alle omstandigheden van het geval, met inbegrip van het algemeen belang. Het recht om de verwijdering te eisen, kan niet uitdoven door verjaring.

Vruchten die op natuurlijke wijze van de bomen op een aanpalend onroerend goed vallen, behoren toe aan degene die het genot van dit laatste onroerend goed heeft.

Zijn de bomen aangeplant voor 1 september 2021 (Veldwetboek)?

Voor bomen die vóór 1 september 2021 zijn geplant, blijft echter het oude Veldwetboek (Art. 37) van toepassing. Dit artikel stelt dat de buur mag eisen om takken die over de perceelsgrens hangen te verwijderen. Het is verboden om zelf de takken van de boom van je buur te snoeien of verwijderen.   

Problemen rond de plantafstanden of hoogte

Heb je een geschil met je buur over plantafstanden of de hoogte van bomen/ hagen?

Ga eerst zelf na of je perceel gelegen is binnen een Bijzonder Plan van Aanleg (BPA), een Ruimtelijk Uitvoeringsplan (RUP) of een goedgekeurde verkaveling. Deze plannen kunnen specifieke voorschriften bevatten over plantafstanden en hoogtes. Controleer deze informatie dus eerst. Hier vind je een overzicht van deze plannen voor Mechelen.  

Zijn er geen specifieke voorschriften van toepassing? Dan gelden de algemene wettelijke bepalingen, zoals hierboven toegelicht.

Discussies over de plantafstanden/ hoogte van bomen/ het overhangen van takken op privédomein zijn altijd een burgerrechtelijke zaak. Dat wil zeggen dat je dit rechtstreeks met de buren zal moeten bespreken. Stad Mechelen is niet bevoegd om hierin tussen te komen of ter plaatse komen. De dienst Natuur- en groenontwikkeling kan je enkel wegwijs maken in de bestaande wetgeving.

Indien beide partijen er niet uit geraken, dan kan je eventueel contact opnemen met de gratis Dienst Burenbemiddeling van Stad Mechelen. Zij nodigen eerst beide partijen afzonderlijk uit om naar hun verhaal te luisteren en daarna iedereen samen om tot een oplossing te komen.

Wordt er nog steeds geen overeenkomst bereikt, dan worden deze discussies in het uiterste geval beslecht door het plaatselijke vredegerecht (Voochtstraat 7, 2800 Mechelen - 015 28 83 90).

Rechtspraak

Rechtspraak rond hoogstammige bomen (voornamelijk van toepassing voor bomen aangeplant voor 1 september 2021)

Sommige rechtspraak stelt een aantal determinerende factoren voorop om uit te maken of een boom hoogstammig is, onder andere de ontwikkeling die men normaal verwacht van de beplanting bij volle wasdom en de omvang van de lastverwekkende eigenschappen die men verwacht, zoals de hoogte van de bomen, de kroonvorming en de wortelvorming.

Andere rechtspraak stelt eenvoudiger dat men beplantingen met een hoogte van meer dan drie meter als hoogstammig moet beschouwen.

Nog andere rechtspraak stelt dan weer dat een boom die van nature hoogstammig is, als laagstammig kan worden beschouwd als hij gedurende zijn ontwikkeling kort wordt gehouden en slechts tot maximaal 2,5 tot 3 meter uitgroeit.

Het is dus steeds een feitenkwestie of een boom al dan niet als hoogstammig beschouwd moet worden.

Rechtspraak rond coniferen (voornamelijk van toepassing voor aanplanting voor 1 september 2021)

Rond de hoogte van coniferenhagen zijn er een aantal uitspraken van de rechtbank geweest:

Bijvoorbeeld: Worden coniferen als hoogstammige bomen aanzien?  
Een aantal densoorten vormen een haag en kunnen hoogtes behalen van 3 meter en meer. Coniferen kunnen in de regel op een afstand van een halve meter van de scheidingslijn geplaatst worden voor zover hun hoogte beperkt wordt tot 2 meter (Vredegerecht Bree 18.03.2010, tijdschrift van de vrederechter, 2012, 446). Zolang de coniferen kunnen aanzien worden als een levende haag maken zij geen hoogstammige bomen uit.  
(Dit vonnis van de vrederechter werd bevestigd door de Rechtbank van Eerste Aanleg te Tongeren op 16.01.2012.)

Indien deze coniferen niet op wettelijke plantafstand staan, dan ligt de uiteindelijke beslissing bij de vrederechter. De rechter houdt rekening met de plantafstand, de leeftijd van de boom, maar ook de lusten en de lasten die bomen met zich meebrengen. Er bestaat geen specifieke wetgeving over, bijgevolg kan de dienst Groen- en natuurontwikkeling hierover geen concreet advies geven.  

Problemen met je buren?

De dienst Natuur- en groenontwikkeling kan je enkel wegwijs maken in het bovenstaande. Vooraleer je naar de vrederechter stapt, kan je eventueel je wijkagent of onze burenbemiddeling vragen om te bemiddelen.

Als deze stappen niet lukken, dien je het Vredegerecht in te schakelen.